Vyanzo vya Theolojia ya Kimfumo

Chanzo kikuu kwa mwanatheolojia  wa theolojia ya kimfumo ni Biblia. Kwa kweli, Biblia ndiyo chanzo kikuu cha taaluma zote tatu za theolojia: theolojia ya kibiblia, theolojia ya kihistoria, na theolojia ya kimfumo.

Theolojia ya Kibiblia

Kazi ya theolojia ya kibiblia ni kuzingatia taarifa za Maandiko jinsi inavyojidhihirisha kwa muda, na kazi hii hutumika kama chanzo kwa mwanatheolojia wa kimfumo. Mwanafunzi wa Biblia hupitia Maandiko na kuendelea kusoma hatua za  ukuaji wa maneno, dhana, na maudhui katika Agano la Kale na Jipya ili aone jinsi yanavyotumiwa na kueleweka katika historia ya ufunuo.

Tatizo katika seminari leo ni mbinu ya kufanya theolojia ya kibiblia inayoitwa “atomizimu,” ambapo kila “atomu” ya Maandiko inasimama peke yake. Mwanafunzi mmoja anaweza kuamua kujikita katika kusoma tu mafundisho ya Paulo kuhusu wokovu katika Wagalatia, ambapo mwingine huzingatia tu mafundisho ya Paulo kuhusu wokovu katika Waefeso. Matokeo yake ni kwamba kila mmoja huja na mtazamo tofauti wa wokovu—mmoja kutoka kwa Wagalatia na mwingine kutoka kwa Waefeso—lakini kuna kushindwa kuchunguza jinsi mitazamo hiyo miwili inavyoingiliana. Dhana ni kwamba Paulo hakuongozwa na Mungu alipokuwa akiandika Wagalatia na Waefeso, kwa hivyo hakuna umoja mkuu, hakuna uelewa, katika Neno la Mungu. Katika miaka ya hivi karibuni, limekuwa jambo la kawaida kuwasikia wanatheolojia wakidai kwamba tunapata si tu tofauti za kitheolojia kati ya Paulo wa “mwanzo” na Paulo wa “mwisho,” bali pia theolojia nyingi ndani ya Biblia kadiri ya idadi ya waandishi wake. Kuna theolojia ya Petro, theolojia ya Yohana, theolojia ya Paulo, na theolojia ya Luka, na hazilingani. Huo ni mtazamo hasi wa uelewaji wa Maandiko, na ndiyo hatari wakati mtu anapozingatia tu sehemu ndogo ya Biblia bila wakati huo huo kuzingatia mfumo mzima wa ufunuo wa kibiblia.

Theolojia ya Kihistoria

Taaluma  ya pili, chanzo kingine cha theolojia ya kimfumo, ni theolojia ya kihistoria. Wanatheolojia wa kihistoria huangalia jinsi mafundisho yalivyokua kihistoria katika maisha ya kanisa , hasa katika nyakati za migogoro—wakati uzushi ulipoibuka na kanisa likajibu. Wanatheolojia leo hukerwa wakati migogoro mipya inayoitwa ya kisasa inapotokea katika makanisa na seminari, kwa sababu kanisa limepitia migogoro hii ya kitheolojia inayodhaniwa kuwa ni mipya mara kwa mara katika historia yake. Kanisa kihistoria limekutana katika mabaraza ili kutatua migogoro, kama vile katika Baraza la Nicea (AD 325) na Baraza la Chalcedon (AD 451). Kuchunguza matukio hayo ni kazi ya wanatheolojia wa kihistoria.

Theolojia ya Kimfumo

Taaluma  ya tatu ni theolojia ya kimfumo. Kazi ya mtaalamu wa kimfumo ni kuangalia chanzo cha data za kibiblia; vyanzo vya maendeleo ya kihistoria yanayotokana na migogoro na mabaraza ya kanisa na imani na maungamo yao yaliyofuata; na maarifa ya watu wenye akili kubwa ambao kanisa limebarikiwa nao kwa karne nyingi. Agano Jipya linatuambia kwamba Mungu kwa neema yake amelipa kanisa walimu (Waefeso 4:11–12). Si walimu wote ambao ni werevu kama Augustine, Martin Luther, John Calvin, au Jonathan Edwards. Watu kama hao hawana mamlaka ya Kitume, lakini ukubwa wa utafiti wao na kina cha uelewa wao hunufaisha kanisa katika kila kizazi. Thomas Aquinas aliitwa “daktari angelicus,” au “daktari wa malaika,” na Kanisa Katoliki la Kirumi. Wakatoliki wa Kirumi hawaamini kwamba Aquinas alikuwa hana makosa, lakini hakuna mwanahistoria au mwanafalsafa wa Kikatoliki wa Kirumi anayepuuza michango yake.

Mtaalamu wa kimfumo hachunguzi tu Biblia, imani na maungamo ya kanisa, bali pia maarifa ya walimu wakuu ambao Mungu amewapa kanisa katika historia yote. Mtaalamu wa mifumo huangalia data zote—za kibiblia, kihistoria, na za kimfumo—na kuziunganisha pamoja.

Awali ilichapishwa katika Everyone’s a Theologian na R.C. Sproul.

Makala haya yalichapishwa kwanza katika Blogu ya Huduma za Ligonier.