Sababu Inayotumika katika Kuhesabiwa haki.

Mafundisho ya Mageuzi kuhusu kuhesabiwa haki mara nyingi yanajumlishwa katika kauli mbiu sola fide, ambayo inamaanisha “kwa imani pekee.” Kauli sola fide inawakilisha mafundisho kwamba kuhesabiwa haki kunapatikana kwa imani pekee.

Kanisa Katoliki la Kirumi, kihistoria, pia limefundisha kwamba kuhesabiwa haki hupatikana kwa imani. Wanasema kwamba imani ni hatua ya kwanza ya kuhesabiwa haki. Ni msingi na mzizi wa kuhesabiwa haki kwetu. Rumi inasisitiza juu ya umuhimu wa imani katika kuhesabiwa haki. Kwa hivyo, neno fide katika sola fide inathibitishwa wazi na Roma. Kile ambacho hakithibitishwi na Roma ni sola, kwa sababu ingawa imani ni mwanzo, msingi, na mzizi wa kuhesabiwa haki, uwepo wake pekee hautoshi kuleta kuhesabiwa haki. Lazima kuwe na kitu kingine zaidi ya imani ili tuhesabiwe haki—sharti la lazima. Hali ya lazima ni kitu ambacho lazima kiwepo ili athari au matokeo yafuatie, lakini uwepo wake hakuhakikishii matokeo.

Kwa mfano, katika hali ya kawaida, sharti la lazima kwa moto ni uwepo wa oksijeni. Lakini, kwa bahati nzuri kwetu, uwepo wa oksijeni pekee hautoshi kusababisha moto. Kama ingekuwa hivyo, tungewaka moto kila tunapopumua hewa. Kwa hivyo tunatofautisha kati ya hali ya lazima na hali ya kutosha. Hali ya kutosha inahakikisha kabisa kwamba matokeo yatatokea.

Kwa kuzingatia tofauti hiyo, tunaweza kuona tofauti kati ya mtazamo wa Kanisa Katoliki la Kirumi na mtazamo wa Mageuzo kuhusu uhusiano kati ya imani na kuhesabiwa haki. Katika mtazamo wa Kirumi, imani ni hali ya lazima kwa kuhesabiwa haki, si hali ya kutosha kwa ajili ya hiyo. Katika mtazamo wa Kiprotestanti, imani siyo tu hali ya lazima bali pia ni hali ya kutosha kwa kuhesabiwa haki. Kwa hivyo, tunapoweka imani na tumaini letu kwa Kristo, Mungu atatutangaza kuwa wenye haki machoni Pake. Mtazamo wa Kimageuzi, ambao ni mtazamo wa kibiblia, ni kwamba ikiwa imani ipo, kuhesabiwa haki pia kupo bila shaka.

Kile ambacho hakifikiriki katika mtazamo wa Kimageuzi ni kwamba tunaweza kuwa na imani bila kuhesabiwa haki. Hatuwezi kuwa tumehesabiwa haki bila imani, na hatuwezi kuwa na imani bila kuhesabiwa haki. Roma inasema kwamba hatuwezi kuhesabiwa haki bila imani, lakini tunaweza kuwa na imani bila kuhesabiwa haki. Tunaweza kudumisha imani yetu lakini tukafanya dhambi ya mauti ambayo itaharibu neema ya kuhesabiwa haki, ili tuangamie (bila toba inayofaa). Lakini kwa Wanamageuzi, kumiliki tu imani ya kweli ndilo jambo pekee linalohitajika ili tuweze kupokea neema na kudumisha hali ya kuhesabiwa haki.

Ungamo linasema hivi:

Imani, yaani, kumpokea na kumtegemea Kristo na haki yake, ndiyo chombo pekee cha kuhesabiwa haki.

Chombo ni kifaa kinachotumika kwa kusudi maalum. Wakati waandishi wa Maungamo ya Westminster walipoandika kwamba imani ni chombo pekee cha kuhesabiwa haki, walikuwa wanajua mzozo wa karne ya kumi na sita kuhusu sababu ya kimsingi ya kuhesabiwa haki. Ni muhimu kuwa na ufahamu wa wazi wa fundisho hili—Sababu ya kimsingi ya kuhesabiwa haki—kwa sababu inahusu jinsi tunavyookolewa.

Kauli Kisababishi cha Kutumika kinarudi nyuma katika historia ya karne ya nne kabla ya Kristo, katika falsafa ya Aristotle. Alikuwa anajishughulisha kuelezea mwendo na mabadiliko. Katika mchakato huo, alijaribu kutenganisha sababu mbalimbali zinazochangia mabadiliko ya hali au hadhi ya kitu. Hilo linahusianaje na swali letu hapa? Sisi, kwa asili, hatujahesabiwa haki. Sisi hatuna haki, na hali yetu mbele za Mungu ni kwamba tunastahili ghadhabu yake isiyo na kipimo. Tunahitaji mabadiliko ya hali yetu, kutoka hali ya laana hadi hali ya kuhesabiwa haki.

Aristotle alitofautisha aina nne za visababishi: kisababishi cha muundo, kisababishi cha utendaji, kisababishi cha mwisho, na kisababishi cha kimaumbile. Hakuijumuisha Kisababishi cha Kutumika. Sababu zake nne, hata hivyo, ziliunda msingi wa wazo la kisababishi cha kutumika,

Alitumia mfano wa sanamu ambayo huanza kama kipande cha jiwe kutoka machimboni. Aristotle alieleza kuwa jiwe ni kisababishi cha kimaumbile, yaani kitu ambacho kitu kingine hutengenezwa kutokana kwacho. Kisababishi cha muundo ni wazo lililoko akilini mwa mchongaji, au ramani yake au mchoro wake, wa jinsi anavyotaka bidhaa iliyokamilika ionekane. Lazima kuwe na wazo kabla ya kuwa na matokeo. Kisababishi cha utendaji ni kile kinachosababisha mabadiliko kutoka jiwe hadi sanamu, na katika suala hili ni mchongaji. Yeye ndiye anayefanya itokee. Kisababishi cha mwisho ni kusudi ambalo kitu hicho kimeundwa, ambalo katika suala hili linaweza kuwa kupamba bustani.

Kwa visababishi hivi vinne, tunaweza kuongeza wazo la kisababishi cha kutumika, ambacho ni njia ambayo kwayo mabadiliko hufanyika. Ikiwa mchongaji anataka kubadilisha jiwe kuwa sanamu, lazima alichonge jiwe hilo ili kulipatia umbo, fomu, na kulisawazisha. Patasi yake na nyundo yake ni vifaa, ni njia ambayo mabadiliko yanafanyika. Katika Kiingereza, mara nyingi tunaonyesha njia kwa maneno kwa na kupitia.

Wakati Wanamageuzi waliposema kwamba kuhesabiwa haki hupatikana kwa imani au kupitia imani, walithibitisha kwamba njia au chombo ambacho tunahesabiwa nacho haki ni imani na kwa imani pekee. Chombo pekee tunachohitaji, kifaa pekee kinachohitajika kutupeleka kutoka hali ya laana hadi hali ya kuhesabiwa haki ni imani, lakini imani si kitu pekee tunachohitaji ili kuhesabiwa haki. Pia tunamhitaji Kristo ili tuhesabiwe haki. Yaani, ili tuhesabiwe haki, tunahitaji haki Yake kamilifu na upatanisho Wake msalabani. Kila kitu kinachohitajika na Mungu ili kufikia kiwango chake cha haki na usawa kimekamilishwa kwa njia ya kazi ya Kristo. Amefanya yote. Mjadala mzima wa Wakatoliki wa Kirumi na Waprotestanti kuhusu kuhesabiwa haki hauhusu sana kazi ya Kristo bali ni jinsi tunavyopokea manufaa ya kazi Yake. Je, lengo la kazi ya Kristo inachukuliwa vipi kibinafsi? Jibu ambalo Wanamageuzi walitoa, kulingana na mafundisho ya Mtume Paulo, lilikuwa “katika na kupitia, au kwa na kupitia, imani pekee.” Lakini si imani pekee inayotuokoa. Wakati tunaposema kwamba kuhesabiwa haki kunapatikana kwa imani pekee, tunasema kwamba kuhesabiwa haki kunapatikana kwa na kupitia imani yetu kwa Kristo pekee.

Kisababishi cha kutumika kwenye kuhesabiwa haki, kulingana na Roma, ni ubatizo na toba. Roma inafafanua sakramenti hizi kama vyombo ambavyo kwa na kupitia hivyo mtu anahesabiwa haki. Tofauti ni kati ya wokovu unaotimizwa kwa njia ya kikasisi (yaani, kupitia usimamizi wa sakramenti za kanisa) na wokovu unaopatikana kupitia imani kwa Kristo pekee. Hii ndiyo tofauti yote duniani. Ungamo linasema kwamba imani ndilo chombo pekee cha kuhesabiwa haki kwa sababu ni kupitia imani pekee ambapo tunapumzika na kupokea haki ya Kristo. Haki ya Kristo, faida za upatanisho Wake, sifa za lengo au misingi ya kuhesabiwa haki yetu, zinatolewa bure kwa yeyote anayeamini. “Mwenye haki ataishi kwa imani.” (Warumi 1:17). Hatutahesabiwa haki kwa imani pamoja na matendo bali kwa imani pekee. Yote yanayohitajika kuingia katika ufalme wa Mungu ni imani au kuamini kazi ya Kristo pekee.

Imani si msingi wa kuhesabiwa haki kwetu. Msingi wa kuhesabiwa haki kwetu ni haki ya Kristo, wema wake. Wanamageuzi walisema kwamba sababu ya kustahili ya kuhesabiwa haki kwetu ni haki ya Kristo pekee. Kisababishi cha kutumika katika kuhesabiwa haki kwetu ni imani, lakini tunaposema kwamba tunahesabiwa haki kwa imani pekee, hatumaanishi kwamba imani ni kazi inayostahili, inayoongeza chochote kwenye msingi wa kuhesabiwa haki kwetu.

Je, hilo linaleta tofauti gani kimatendo? Kuna watu ambao wanasema wanaamini katika kuhesabiwa haki kwa imani pekee lakini wanategemea imani yao kana kwamba inastahili au ni kazi njema itakayotosheleza mahitaji ya haki ya Mungu. Ukweli ni kwamba mtu kuwa na imani haiongezi wema wowote kwenye akaunti yake. Inaongeza wema usio na kikomo kwenye akaunti yake kwa kuhesabiwa, lakini ni kwa sifa ya Kristo inayohesabiwa kwake. Tunaweza kupokea wema wa Kristo kwa imani tu, na hakuna uzuri kwa hilo. Yule pekee anayeweza kutuokoa ni Kristo, na njia pekee tunayoweza kumfikia ni kupitia imani. Hatuwezi kutegemea kitu kingine chochote katika maisha yetu isipokuwa Kristo na haki yake kwa ajili ya wokovu wetu.

Dondoo hili limechukuliwa kutoka kwa Truths We Confess na R.C. Sproul.

Makala haya yalichapishwa kwanza katika Blogu ya Huduma za Ligonier.