Mambo Matatu Unayopaswa Kujua Kuhusu Ayubu

1. Ayubu ni kitabu cha kale kuhusu mzee wa kabila la mataifa.

Kitabu cha Ayubu kimewekwa katika orodha ya Agano la Kale kati ya Esta na Zaburi. Kuwekwa hapa, wakati mwingine husababisha hitimisho lisilo sahihi kuhusu Ayubu alikuwa nani na aliishi lini.

Kwanza, wasomi wengi wanakubaliana kwamba Ayubu hakuwa Mwisraeli. Hitimisho hili linatokana na ukweli kwamba aliishi katika nchi ya Usi badala ya nchi ya Kanaani (Ayubu 1:1). Inawezekana kwamba Ayubu aliishi katika nchi ya Edomu, kwani kitabu cha Maombolezo kinahusisha Edomu na Usi (Maombolezo 4:21). Ingawa Ayubu hakuwa Mwisraeli, ni wazi kabisa kwamba aliabudu na kumtumikia Mungu wa Israeli. Kuhusu Ayubu kuishi nje ya Israeli kunaweza kuashiria kwamba hekima ya kitabu cha Ayubu, kama vile Mithali, ni ya ulimwengu mzima, ikizungumzia masuala (kama vile mateso) ambayo wanadamu wote wanakabiliana nayo.

Dhana potofu ya pili inahusu ratiba ya matukio ya Ayubu, ambayo hayalingani na muda wa matukio ya kitabu cha Esta (486–485 KK). Badala yake, matukio hayo yanaendana zaidi na kipindi cha Ibrahimu na zama za mababa wa ukoo (takriban 2100–1800 KK). Kwa kweli, wasomi wengi wanaamini kwamba Ayubu alitangulia agano la Ibrahimu. Kuna mambo kadhaa yanayounga mkono hoja kwamba Ayubu aliishi wakati wa kipindi cha mababu wa ukoo. Kwanza, majina ya kiungu yanayotumika kwa Mungu katika kitabu cha Ayubu ni sawa na yale yanayotumika katika vitabu vinavyotoka katika kipindi cha mababu. Pili, maelezo ya utajiri wa Ayubu (yaani, idadi ya ng’ombe, watumwa, madini ya thamani) pia yanalingana na kipindi cha mababu. Tatu, maisha ya Ayubu ya miaka 140 (Ayubu 42:16) yanalingana na maisha ya mababu wa ukoo. Nne, na kwa ushawishi mkubwa zaidi, Ayubu anachukua jukumu la kikuhani kwa familia yake, ikionyesha kwamba ukuhani wa Walawi haukuwa umeanzishwa bado (Ayubu 1:5).

2. Kitabu cha Ayubu kinatufundisha kwamba Mungu anaruhusu watu wema kuteseka kulingana na makusudi yake yenye hekima.

Mara nyingi, watu hufikiri kwamba kitabu cha Ayubu kinaelezea siri ya mateso ya binadamu; lakini hakifanyi hivyo. Hata hivyo, inatuelezea kwa nini Ayubu aliteseka (ingawa sababu haikujulikana kwa Ayubu mwenyewe). Ayubu aliteseka kwa sababu Shetani alidai kwamba sababu pekee ya Ayubu kumwabudu Mungu ni kwa vile Mungu alikuwa amembariki Ayubu. Iwapo Mungu angeondoa baraka hizi, Shetani alitabiri kwamba Ayubu angelaani jina la Mungu (Ayubu 1:9–11). Mungu, katika ukuu wake kamili, anamruhusu Shetani kujaribu nadharia yake, na Shetani anathibitishwa kuwa amekosea, akimdhihirisha Mungu na Ayubu kuwa sahihi. Mungu anathibitishwa kuwa anastahili kuabudiwa hasa kwa kuwa yeye ni nani, na Ayubu anatetewa kama mtu wa uadilifu.

Lakini masomo ya hadithi ya Ayubu hayapaswi kuishia tu kwa mtu mmoja wa kale aliyeishi katika nchi ya Usi. Simulizi hili la uhusiano wa ajabu kati ya ukuu wa Mungu, mateso ya binadamu, na haki ya kibinafsi, inazungumzia masuala makubwa ya ulimwengu yanayohusiana na hali ya mwanadamu na inatoa marekebisho kwa theolojia mbaya. Hadithi ya Ayubu inafanya hivi kwa kuweka kanuni kwamba mateso hayahusiani kila wakati na dhambi. Ayubu anatufundisha kwamba watu wema pia watateseka katika dunia iliyoanguka. Kama Ayubu 1:1 inavyotufunulia, Ayubu alikuwa mtu mnyofu, asiye na lawama, na mwenye haki. Hata hivyo, kama sehemu nyingine ya kitabu inavyotufunulia, aliteseka sana.

Kwa kutuwekea mbele yetu mfano wa mtu mwenye haki anayeteseka, kitabu cha Ayubu kinatupatia marekebisho yenye msaada kwa kile ambacho wakati mwingine hujulikana kama “theolojia ya malipo.” Theolojia ya malipo inashikilia kwamba watu wanateseka kutokana na matendo yao yasiyo ya haki na wanazawadiwa kwa matendo yao ya haki. Marafiki wa Ayubu walikumbatia theolojia hii potofu, na sisi waumini wa kisasa tunaweza kushawishika kufanya vivyo hivyo. Kwa shukrani, kitabu cha Ayubu kinafunua uongo katika mawazo kama hayo kwa kutukumbusha kwamba Mungu anaruhusu watu wenye haki kuteseka kwa madhumuni Yake mema na yenye hekima, hata wakati maelezo ya madhumuni hayo mara nyingi hayafunuliwi kwa wale wanaovumilia mateso hayo.

3. Ayubu anatabiri kazi ya ukombozi ya Yesu Kristo.

Njia moja ambayo kitabu cha Ayubu kinatuonyesha kazi ya Yesu Kristo ni kupitia hamu ya Ayubu ya kuwa na mtu wa kuwapatanisha yeye na Mungu. Kadiri hadithi inavyoendelea, Ayubu anaanza kumhoji Mungu na, wakati fulani, anachoka, akilia kwa ajili ya mpatanishi wa kumwakilisha mbele ya Mungu (Ayubu 9:32–35). Bila shaka, Agano Jipya linatufunulia kwamba Mungu alitoa mpatanishi kama huyo katika Yesu Kristo (1 Tim. 2:5–6).

Lakini njia kuu ambayo kitabu cha Ayubu kinatangulia kazi ya ukombozi ya Kristo ni kwa kutufundisha kwamba mtu mwenye haki anaweza kukutana na mateso makubwa ili kutimiza makusudi ya hekima ya Mungu. Kama tulivyoona, Ayubu mwenye haki aliruhusiwa kuteseka ili kuthibitisha haki ya Mungu na Ayubu. Bila shaka, Yesu, ambaye alikuwa mwenye haki kabisa kwa kila njia, aliruhusiwa kuteseka ghadhabu ya Mungu ili kutimiza makusudi ya hekima ya mpango wa ukombozi wa Mungu na kuhakikisha wokovu wa watu Wake. Simulizi ya Ayubu inatabiri hadithi ya msalaba, na ni katika hadithi ya msalaba ambapo tunapata maana ya ukweli na umuhimu wa mateso.

Makala haya yalichapishwa kwanza katika Blogu ya Huduma za Ligonier.